Geçmişte, erken çocukluk dönemlerimizde yaşadığımız olayların etkilerini bugünkü hayatımızda bilinçdışı olarak tekrar ederiz. Zaman değişir, kişiler değişir, olaylar değişir ancak kalıp, patern, döngü aynı kalır değişmez. Önce sınavda kaygılanırım, yıllar sonra sunum yaparken kaygılanırım, yıllar sonra patronumun karşısında kaygılanırım. Önce annem ihmal eder, yıllar sonra sevgilim ya da arkadaşlarım ihmal eder, yıllar sonra eşim ihmal eder, hatta boşanır, tekrar evlenirim ve yine ihmal edilirim. Terk edilirim, aldatılırım ya da şiddete maruz kalırım falan… Çünkü biz yetişkinlerin bugün işlevsel olmayan davranışları ya da psikolojik sorunları (panik atak, obsessif kompulsif bozukluk, depresyon, uyku sorunları, yeme bozuklukları, cinsel işlev bozuklukları….) hepsi geçmişteki çözümlenmemiş çatışmalar, bitirilmemiş işlerden kaynaklanan saplantılar ve bazı travmatik nitelikteki olaylar sonucunda oluşur. İşte biz bunlara travmanın tekrarı deriz… Geçmişte bize zarar veren kişilerin baskın karakter özelliklerine benzer kişileri hayatımıza alırız ki travmamızı tekrar edebilelim. Travmamızı tekrar etmemizdeki muradımız da iyileşmektir. Kişi ilişkide hasta olur, ilişkide iyileşir. Terapistiyle kurduğu ilişki bu anlamda iyileştirici ve dönüştürücü bir ilişkidir. Psikodinamik Psikoterapi Nedir? Psikodimanik terapi ekolü danışanın iç dünyasını anlamaya, anlamlandırmaya ve çözümlemeye çalışır. Bunu yapmak için şimdide yaşanan deneyimlerden ya da güncel konulardan yola çıkar. Bu ekol, bireyi sorunları, sıkıntıları, anıları, rüyaları, fantezileri ve duygularıyla birlikte “bütün bir insan” olarak ele alır. Tanıdık duygular, kendini tekrar eden döngüler irdelenir ve bunların hepsi kişinin yaşam öyküsü ve duygu dünyası bağlamında derinine araştırılır. Terapi odası dış dünyanın küçük bir prototipi gibidir. Danışan geçmişini, ailesini, ilişkilerini bugün terapi odasına ve terapistine aktarır. Yani kişinin hayatında tekrar eden ilişki dinamikleri terapist-danışan ilişkisinde de kendini gösterir. Bu tür aktarımlar terapistle birlikte bu deneyimlerin içinden geçmek, anlamlandırmak ve değiştirmek için bir fırsat olarak değerlendirilir. Psikodinamik psikoterapilerde amaç bu zor duyguların, tekrar eden kısır döngülerin ve tıkanmışlıkların kişinin zihninde yeni anlamlar kazanıp farklı şekillerde deneyimlenmesine yardımcı olmaktır. Böylece danışanın içsel bir özgürlüğe erişmesi, olumsuz düşüncelerle baş etmesi, sorunlarını sağlıklı ve gerçekçi biçimde ele alması sağlanır. Demet Alkapar BALCI Psikoterapist / Süpervizör Sıkça Sorulan Sorular Psikoterapi nedir? Psikoterapi; psikiyatrik rahatsızlıkların veya bireyleri mutsuz, huzursuz eden konuların çözümü için başvurdukları etkili bir iyileşme yöntemidir. Psikoterapi için herhangi bir teşhise ihtiyaç yoktur; kendini daha iyi anlamak, hayatına daha iyi yön vermek ve kendi için daha iyi kararlar almak isteyen herkes bu terapiden yararlanabilir. Psikoterapi eğitimi almış uzman kişiler tarafından gerçekleştirilen psikoterapi seansları, yaklaşık olarak 45 dakika sürmektedir. Psikoterapi nasıl yapılır ve Psikoterapi kaç seans sürer? Psikoterapi eğitimi almış bir uzman tarafından psikoterapi seansları gerçekleştirilir. Uzman, danışanın psikoterapiye gelme ihtiyacı hissettiği konu veya konulara odaklanır ardından danışana iyileşme sürecinde en verimli olacak psikoterapi ekolleri belirlenerek terapi süreci başlar. Psikoterapinin kaç seans süreceği, danışanın öyküsüne ve iyileşme sürecine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Ancak haftada bir ya da haftada iki seans olarak planlanır. Minimum 6 aylık (24 seanslık) bir sürece ihtiyaç duyulmaktadır. Bu süre kişilik bozuklukları ve ağır patolojiler için 2 yılı bulmaktadır. Dinamik Psikoterapi Nedir? Farkına var, iyileş yaklaşımını savunan dinamik psikoloji; ana rahminden günümüze kadar yaşanan ve psikolojimize etki eden ne varsa; farkına vararak bilinçlenip dinamik bakış açısı geliştirme üzerine temellenen bir bilim dalıdır. Kaygı, fobi, bağımlılık, takıntı gibi çoğu kişinin kendini kurtarmak istediği psikolojik problemlerin çözümü için etkili bir yöntemdir.
Geçmişin Gölgesinden Kurtulamayan İlişkiler…
Yaşamımızı tümüyle incelediğimizde bugünümüzü oluşturan ve hala etkilemeye devam eden bir süreç olarak geçmiş, geçmemiştir ve belli ki geçmeyecektir… Oradan aktardıklarımızla farkında olarak ya da olmayarak bugünü ve yarını inşa ediyoruz. Geçmişimizdeki asıl kişilerle aramızda eksik kalmış olanları yani tamamlanmamış meseleleri, bitirilmemiş işleri yeni insanlarla tamamlamaya çalışıyoruz. Geçmişte üstesinden gelemediğimizi şimdi yenmeye çabalıyoruz. Tüm hayatımız boyunca nasıl sevmemiz ve sevilmemiz gerektiğini öğreten, kimlere doğru eğilimli olduğumuzu belirleyen, gideceğimiz yerin yönünü gösteren, kim olduğumuzun ve kime çekim duyduğumuzun, kiminle nasıl mümkün olduğumuzun belgesidir geçmiş. Şimdi diye bir şey yoktur. Tekrar eden geçmiş vardır ve yaşanmış olan her şey hala yaşanmaktadır. Bir an için prestijli bir şirkette yönetici olarak çalışan kırk yaşında bir kadın olduğunuzu hayal edin. İşyerindeki odanızda oturmuş sıcak ve sevecen duygularla eşinizi düşünürken onu aramaya karar veriyorsunuz. Numarasını çevirdiğinizde, telefonu sekreteri açıyor ve size eşinizin dışarıda olduğunu ve telefonu ofiste unuttuğunu söylüyor. Sevgi dolu hisleriniz bir anda yok oluyor ve yoğun bir kaygı duygusu içine giriyorsunuz. Kocam nerede? Mantığınız bir müşteri ziyaretinde olduğunu söylüyor ama kaygılanan diğer yanınız kendinizi terk edilmiş hissediyor. Artık kültürlü ve yetenekli bir kadın olmanıza rağmen, kocanıza ulaşamadığınız o anda kendinizi çocukken annenizin sizi bütün gün yabancı bir bakıcıyla yalnız bıraktığı günlerdeki kadar zayıf hissedebiliyorsunuz. Çünkü travmatik olarak algıladığımız ve acı çektiğimiz geçmişi daima tekrar ederiz. Tekrar ve tekrar sahneleriz. Örneğimizi daha da travmatize edelim ve çocukken annemiz babamız tarafından terk edildiğimizi düşünelim. Bir çocuk aklıyla elbette bunun bizim yüzümüzden olduğunu düşünmüştük. Çünkü çocuk zihni başkasını suçlamaya uzaktır, suçu kendinde aramaya yatkındır. Belki hatalarımız, yaramazlıklarımız yüzünden belki de yeterince iyi, sevilmeye değer bir çocuk olmadığımız için bizden vazgeçtiklerini, başka çocuklara annelik babalık yapmaya gittiklerini düşünmüştük. Ama o zamanlar annemizi babamızı geri kazanmayı başaramamıştık. Peki, bu hikaye bugün nasıl tekrar eder? Bugün sevgili olarak, eş olarak hayatımıza öyle kişiler seçeriz ki onlar da anne babamız gibi bizi terk etmeye eğilimli kişilerdir. Bağlanmakta ve kalmakta zorlanan, bizi cezalandırmaya yatkın, ne yaparsak yapalım eninde sonunda terk edildiğimiz ilişkiler… Neden hikâyeyi tekrar ederiz? Çünkü annemizin babamızın bizi terk edişiyle açılan yara çok acı vericidir. O yaranın tedavisi sadece orada anne babanın geri dönmesiyle mümkündü. Şimdi kendimize yine annemiz babamız gibi bizi terk etmeye müsait kişiliklerde birini eş seçeriz ve bu sefer muradımız kazanmaktır. Geçmişte hükmümüz geçmedi ama bugün başaracağız. Giden dönecek ya da gitmekle tehdit eden terk edemeyecek. Hem gideni bekleyiş çok tanıdık hem de göndermemek için direniş. Ne yaparsam, nasıl bir eş olursam benimle kalır? Bu benim suçumsa nasıl telafi edebilirim. Çabalarız, çabalarız, çabalarız… Daha iyisini hak ettiğimiz aklımıza bile gelmez. Kendimizi düzeltip olayı yönlendirmeyi, kontrol etmeyi hedefleriz… Olmadı mı başaramadık mı? Bu kez de başka bir eşte ama aynı dinamiklere sahip birinde hikâyeyi yeniden sahneler ve kendimizi onarma işine gireriz. Bu döngüyü ne zaman fark ederiz, sorgularız, duygularımızı dinleriz, çözümleriz o zaman geçmişin yanlış ve acı veren kalıplarını bir yana bırakır, kendi gerçek hikâyemizi oluştururuz. Aksi takdirde geçmişin gölgesinden kurtulamayan ilişkiler içinde kontrolümüzü yitirmiş bir halde buluruz kendimizi ve buralar gerçekten tehlikeli alanlardır. Çünkü artık sevgiyi istemeyiz, ona muhtaç oluruz. İlgi görmeyi arzu etmeyiz, ilgi görmeye tutkuyla köle oluruz. Fark edilmek için bağırır, haykırır, kendimizi yerden yere atar, çırpınır hatta intihara teşebbüs ederiz… Bitmesi ve gitmesi gerekenlere izin vermek konusunda ruhsal olarak olgunlaştıkça; artık sevgilinin gitmesini, ihmal etmesini ya da meşgul olduğu için arayamamasını çocukluğumdaki terk edilmişlik hissinden ayırmayı öğrenirim. Bunun yerine duyduğumuz kızgınlığı ya da kederi tek başımıza hallederiz. O zamanlar muhtaçtım çünkü çok küçüktüm. Annem odadan çıksa beni terk etti zannederdim. Yaşamam için varlığı elzemdi. Oysa şimdi bir erişkinim, sensiz de devam edebilirim diyebilmektir geçmişin gölgesinden kurtularak özgür ilişkiler yaşayabilmek… Kaynaklar: 1. Tezcan, Bahar. İmkânsız İlişkilerden Mümkün ilişkilere, İstanbul, Küsurat Yayınları, 2019. 2. Richo, David. Geçmiş Şimdi Olduğunda, İstanbul, Kuraldışı, 2019. 3. Hendrix, Harville. Hakettiğiniz Aşkı Yaşayın, İstanbul, Sistem yayıncılık, 2008 Uzman Klinik Psikolog Sibel Dinç Çalışkan