Öfkeyi Kontrol Etmek Mümkün mü?

Öfke; normal, herkes tarafından hissedilen, güçlü fakat kontrol edilmesi öğrenilebilen bir duygu olarak tanımlanabilir. Öfke uygun ifade edildiğinde son derece sağlıklı bir duygudur ancak kontrolden çıkıp da yıkıcı hale dönüşürse; iş hayatında, kişisel ilişkilerde sorunlara yol açabilir. Peki, öfke nasıl oluşur? Öfke aslında hem içsel hem de dışsal olaylarla ortaya çıkabilir; iş arkadaşınız, patronunuz, eşiniz, sevgiliniz ya da hiç tanımadığınız bir insan sizi öfkelendirebileceği gibi trafik sıkışıklığı, yoğun çalışırken elektriklerin kesilmesi, çok önemli bir sınavın iptal olması gibi bir olaya da öfkelenebilirsiniz.

Neden öfkeleniriz?

Öfkelendiğiniz zaman, mutlaka öfkelenmenize yol açan neden ya da nedenler vardır. Bu nedenler arasında en sık görülenler; engellenme (bir engellenme yaşadığınızda hissettiğiniz çaresizlik ve yetersizlik duyguları), reddedilme (bir kişi tarafından reddedildiğinizde yaşadığınız incinme ve hayal kırıklıkları ve korkulardır (kaygı, korku, güvensizlik duyguları).

Öfkelendiğimiz zaman neler yaşarız?

Öfkelendiğimiz zaman, çok hafif bir tepkiden, hiddete kadar farklı yoğunlukta duygular yaşanabilir. Öfkelendiğiniz zaman diğer duygulardaki gibi fizyolojik ve biyolojik değişimler de hissedilir. Aslında vücudunuzu dinlemeyi biliyorsanız, öfkeli olduğunuz konusunda size bilgi verir. İşte öfkelendiğiniz zaman bedeninizde olan değişimler aşağıdaki gibidir:

Bedensel tepkiler: Sizi öfkelendiren durum duygunuzu harekete geçirir, stres ve gerginlik başlar, nefes alıp verme ve kalp atışları sıklaşır, kan basıncı artar.

Düşünceler: Öfkelendiğiniz zaman, düşünceleriniz gerçeği yansıtmaktan çok, olayları abartılmış ve çarpıtılmış bir şekilde algılar. Kurallar ihlal edildi, bana haksızlık yapılıyor diye düşünebilirsiniz.

Davranışlar: Öfkelendiğiniz zaman; savunma, saldırma ya da geri çekilme şeklinde tepki verebilirsiniz.
Öfkelendiğimiz zaman kendinizi huzursuz ve kızgın hissedebilirsiniz. 

Öfkeyi kontrol etmek için neler yapılabilir?

Öfkenin sağlıklı ve normal bir duygu olduğundan bahsetmiştik. Öfkeye verilen tepkiler de birbirinden farklılaşmaktadır. Öfkeye verilen tepkileri kontrol etmek ve öfkeyi sağlıklı ifade edebilmek mümkün. Öfkenizi kontrol etmek için aşağıdaki yöntemleri kullanabiliriz;

Farkına varın: Öfkelendiğiniz zaman düşüncelerinizi, gerçeği yansıtmaktan çok, abartılı ve çarpıtılmış şekilde algılarsınız. Bu tür düşünceleri fark etmek ve yerine daha mantıklı düşünceler yerleştirmek öfke kontrolünde yardımcı olacaktır. Örneğin kendi kendinize “Eyvah, şimdi her şey mahvoldu” yerine “Çok can sıkıcı bir durum, neden öfkelendiğimi de anlıyorum, ama dünyanın sonu değil” gibi cümleler kurmayı deneyebilirsiniz.
Öfkelendiğimiz zaman farkında olmadan “asla” , “her zaman” vs. gibi kelimeleri çok sık kullanabilirsiniz. Bu kelimeleri yakalamaya çalışın.

Seçenekler oluşturun: Öfkelendiğiniz zaman aklınıza gelen ve çözmede yararlı olacak tüm seçenekleri mutlaka not edin. Öfkelendiğiniz zamanlarda görmezden gelmeyi de tercih edebilirsiniz, bu çok doğal hakkınız, mutlaka listenizde bulundurun. Bazı sorunlar sizden kaynaklanmayabilir ve çözülmeyebilir, bu sizin kontrolünüzde olan bir durum değildir bu noktada kabullenmek de seçeneklerinizden biri olmalı.

Plan yapın: Oluşturduğunuz seçeneklerinizi inceleyin, size mantıklı ve uygulanabilir gelenleri seçin. Karar verdiğiniz seçenek için uygulama ile ilgili kendinize bir yol belirleyin. Yaptığınız planlarınızın işe yarayan ve yaramayan yanlarını gözden geçirmeyi unutmayın. Listenizde kendiniz için belirlediğiniz birçok seçenekten uygun olanları deneyin.

Uzman Klinik Psikolog Sibel Dinç Çalışkan
Öfkeyi Kontrol Etmek Mümkün mü?