Gaslighting, 1944 yapımı gaslight filminden yola çıkarak oluşturulmuş bir terimdir ve son zamanlarda gündeme gelen önemli bir manipülasyon türüdür. Manipülatör süreç boyunca çok yavaş bir şekilde manipüle etmeye odaklanır ve böylece kurban, bulunduğu durumu anlamakta zorluk çeker. Kişiyi değersizleştirerek kendine olan saygısını yitirmesine sebep olan gaslighting, çok tehlikeli bir manipülasyon türü olarak görülmektedir.
Gaslighting Nedir?
Gaslighting, bilinçli olarak bazı kişiler tarafından uygulanan bir yöntemdir ve en temelinde yalan söylemek yatar. Çok iyi yalan söyleyen manipülatörler, yalanları anlaşıldığında dahi durumu inkar ederler. Ancak gaslighting yalnızca yalan söyleyerek de yapılmamaktadır.
Gaslighting nedir? Sorusunun yanıtı aşağıda detaylıca ele alınmıştır.
Bu yöntemi uygulayan kişiler genellikle karşı tarafı dinlemezler. Dinlenmediğini düşünen partnerler ise kendilerini değersiz hissederler.
- “Söylediklerimi anlamıyorsun” , “Ben başka bir şey anlatıyorum” gibi söylemlerle karşı tarafı anlamamakla suçlarlar.
- Olayları eksik ya da yanlış anlatarak karşı tarafı farklı yönlendirir ve şüpheye düşürürler. Şüphe kelimesi de bu yöntemin en önemli sözcüklerinden biridir.
Süreç boyunca kurbanlar farklı şekillerde şüpheye düşürülebilir, farklı konularda yalanlar duyabilir ve sonuçta kendilerini değersiz hissedebilirler. Örneğin, anahtarı masanın üstüne koyduğunuza çok emin olduğunuzu düşünün. Manipülatör anahtarı masadan alır ancak size bunu söylemez. Bunun yerine “hatırlamıyorsundur”, “ben nerede olduğunu bilmiyorum” gibi cümlelerle sizi kendinizle ilgili şüpheye düşürme eyleminde olabilir.
Kimler Gaslighting Uygulamaya Yatkındır?
Gaslighting, bilinçli olarak uygulanan bir yöntemdir ve bazı durumlarda daha sık görüldüğünü söylemek mümkündür. Patolojik olarak yalan söyleyen insanlar bu yöntemi sıklıkla kullanırlar.
Patolojik olarak yalan söylemenin yanında, kontrolü sürekli kendinde tutmak istemek ve duygusal olarak istismar etmek de yaygın görülen özellikler arasındadır. Aynı zamanda istismarcı, kurbanın tüm varlığını sonuna kadar kullanma eğilimindedir.
Bu tarz kişilerden sıklıkla duyulabilecek cümleler aşağıdaki gibidir;
* Hassaslığı bırak. Her şeye ağlama!
- Her şeyi benden bekleme.
- Her şeyi yapmak zorunda değilim.
- Dünyanın sonu değil.
Kurbanlar belli bir yere kadar kendilerini anlatmaya çalışırlar ancak anlaşılmadıklarını ve dinlenmediklerini gördüklerinde tamamen pes ederek teslim olmayı seçebilirler. Gaslighting yönteminin temel amacı da tam olarak budur.
Gaslighting Nasıl Anlaşılır?
İçerisinde oldukları ilişki kurbanlara çok normal geldiği için, gaslighting yapıldığını anlamak oldukça zordur. Aynı zamanda bu yöntem sürece yayılarak sinsice uygulandığından anlaşılması zorlaşmaktadır. Ancak yine de dikkat edilebilecek bazı noktalar bulunmaktadır.
Aşağıdaki cümleleri sık duyuyorsanız dikkat etmeniz gerekiyor olabilir;
- Böyle bir şey yaşanmadı, bu senin uydurman!
- Ben böyle bir şey söylemedim. Hayal dünyasında yaşamayı bırak!
- Ben bu fikre asla katılmıyorum. Bunlar senin kendi kuruntuların!
- Senin yalancı olduğunu zaten herkes biliyor.
- Çok abartıyorsun! Olaylar böyle yaşanmadı.
- Seni çok sevdiğimi zaten biliyorsun!
- Sinirliyken söylediğim şeyleri umursama, ben seni çok seviyorum!
Gaslighting nedir diye sorulduğunda karşınıza çıkacak olan cümleler bunlar ve benzerleridir. Sürekli olarak karşı taraf suçlanır ve yaşananlar konusunda yanlış yönlendirilir. Olaylar son bulduğunda ise ne kadar çok sevildiklerini duyarlar.
Gaslighting’e Maruz Kalıyorsak Ne Yapmalıyız?
Maruz kaldığınız manipülasyonu anladıktan sonra ilk olarak kendinizle ilgili hislerinizi bir liste haline getirerek emin olduğunuz konularda kendinizden taviz vermeyi bırakmalısınız.
İlişkinin her anında kendinizi gözlemlemek çok önemlidir. Ne zaman değersiz ve sevgisiz hissettiğinizi çok iyi saptamalısınız. Eğer bu olumsuz hislerden kurtulamıyorsanız, bir uzmana başvurmanız ilişkiniz ve kendiniz için yapacağınız önemli bir adımdır.
Uzman desteğinden faydalanmak ve bulunduğunuz durum hakkında daha detaylı bilgi almak için bizimle www.psikolojiantalya.com adresinden ya da +90 555 101 51 15 veya +90 552 606 22 26 telefon numaralarından iletişime geçebilir ve profesyonel destek alabilirsiniz.
UZMAN KLİNİK PSİKOLOG – SİBEL DİNÇ ÇALIŞKAN