Aile tanım olarak; anne, baba ve çocuklardan oluşan, toplumdaki en küçük sosyal yapı olarak ifade edilmektedir. Sosyal çevre, kültürel yapı ve alınan eğitimler çerçevesinde aile yapısı şekillenir ve dinamik aile tiplerinden birini oluşturur. Pek çok dinamik aile tipi mevcuttur ve bunları detaylı olarak ele almak önemlidir. Unutulmamalıdır ki her aile tipi, çocuklarda farklı etkilere sahip olabilir.
Dinamik Aile Tipleri Nelerdir?
Şizoid Aile Tipi: Bu yapıda dışarısı tehlikelidir. Aile bir arada olmadığında, aile bireyleri kendilerini kaybolmuş; bir arada olduklarında ise baskı altında hissederler. Fazla yakınlık kurmadan bir arada yaşarlar. Sıcaklık, sarılma, kucaklaşma yoktur. Eve arkadaş gelemez, arkadaşlara gidilemez. Derin hissedişleri yoktur, bütün duyguları “mış” gibi yaşarlar. Başkalarına heyecan veren şeyler onları etkilemez. Yakınlık ihtiyacı duymazlar.
Şizotipal Aile Tipi: Bu aile tipinde de dışarısı tehlikelidir. Aile üyeleri bu dış tehlikelerden kendilerini ritüel davranışlar yaparak koruma ihtiyacında hissederler. Sağ ayakla çıkmak, kırılan bardağı üçlemek, terliklerin-çantaların ters olmaması bu davranışlara örneklerdir. Ayrıca pek çok sıra dışı batıl inanç bulunur ve bu inançların gölgesinde yaşarlar. Falcılar ve büyücülerden çıkmazlar. Ev ortamı dağınık, düzensiz ve pasaklıdır. Ailede iletişim duygu, düşünce ve davranış tutarlılığından kopuktur.
Paranoid Aile Tipi: Bu yapıda aşırı güvenlik önlemleri vardır. Kuşku ve güvensizlik yüksektir. Hoşgörü, esneklik yoktur. Çocuğu hiçbir yere yalnız göndermezler. Arkadaş, TV, internet hep çocuğa zarar verebilecek nesneler olarak görülür. Beslenme, öz bakım, uyku gibi konularda katı bir tutum vardır. Çocuğun olumsuz davranışlarını unutmaz, her fırsatta yüzüne vururlar. Kontrol, eleştirel ve yargılayıcı davranışlar yüksektir.
Narsisistik Aile Tipi: Baba etkin ve egemendir. Tek ve eşsiz otoritedir. Önemli olan babanın memnuniyeti, beğenisi, istekleridir. Çocuğun başarısızlığı ise anne ve babanın başarısızlığı olarak algılanır. Aşağılayıcı ve olumsuz davranışlar vardır.
Antisosyal Aile Tipi: Ebeveynler kendi mağduriyetlerini, başarısızlıklarını diğerlerine acı çektirerek telafi etmeye çalışırlar. Ailede kavga ve şiddet vardır. Çocukların ihtiyaçlarına karşı duyarsızdırlar. Katı ve şiddet içeren disiplin yöntemleri vardır. Üzüntü ve pişmanlık duymazlar. Sosyal kurallara karşı vurdumduymaz tavırlar sergilerler.
Borderline Aile Tipi: Gözünde aşırı büyütme ve yerin dibine sokma uçları arasında gidip gelen gergin ve tutarsız bir anne modeli vardır. Genellikle eş ilişkilerinde mutsuzlardır ve çocuğa yapışırlar. Çocuğu kendi uzantıları gibi görürler. İstedikleri sonuca ulaşamadıklarında farklı strateji denemek yerine, aynı stratejiyi daha fazla kullanırlar.
Sağlıklı Aile Tipi: Ebeveynler çocuğun içsel potansiyellerine keşfe yönelik merak duygusu ile hareket ederler. Kurallar çocuğun gelişimine uygun, net ve açıktır. Aile üyelerinin duygusal ihtiyaçları göz ardı edilmez. Anne-babanın sevgi dolu bir otoritesi vardır.
Anne Baba Davranışları, Çocukları Nasıl Etkiler?
Çocuğun doğumu ile birlikte içinde bulunduğu aile iletişimi, hem bugünkü hayatını hem de gelecek yaşantısını doğrudan etkilemektedir. Hayata dair temel bilgileri öğrendiği anne ve babasının çocuğa karşı tutumu; hangi dinamik aile tipi içerisinde olduğunu belirlemekte ve bu iletişim, hem kişilik özelliklerine yansımakta hem de sosyal ve romantik ilişkilerindeki rolünü belirlemektedir. Bu sebeple; sağlıklı bir anne baba iletişimi ve sağlıklı dinamikleri olan bir ailede büyümek, son derece önemlidir.
Eğer aile içinde sağlıklı bir iletişiminiz yoksa veya çocukluğunuzda sağlıksız bir aile yapısı içerisinde büyüdüyseniz ve etkilerini hala yaşıyorsanız, mutlaka bir uzmandan destek almalısınız.
Daha fazla bilgi almak için bilgi almak için bizimle www.psikolojiantalya.com internet sitemizi ziyaret ederek veya +90 555 101 51 15 veya +90 552 606 22 26 telefon numaralarımızı arayarak iletişime geçebilirsiniz.
Uzman Klinik Psikolog Sibel Dinç Çalışkan