Akut Stres Bozukluğu

akut stres

akut stres

Akut stres bozukluğu farklı sebeplerden ortaya çıkabilse de genel olarak travmatik olaylardan sonra yaşanan psikolojik rahatsızlıklara verilen genel addır. Akut stres bozukluğu, yaşanmış olan travmadan sonra tedavi edilmediği takdirde travma sonrası stres bozukluğuna sebep olabilmektedir. Dahası, akut stres bozukluğu kendisini yalnızca psikolojik rahatsızlık belirtileri ile değil aynı zamanda fiziksel belirtilerle de gösterebilmektedir.

Akut Stres Bozukluğu Nedir?

Akut stres bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ile benzer belirtilere sahip olsa da farklı bir psikolojik rahatsızlıktır. Travma yaşayan bireyler, yaşadıkları akut stres bozukluğundan sonra tedavi olmadığında TSSB ile mücadele etmek zorunda kalabilmektedirler.

Akut stres bozukluğu nedir? Sorusunun yanıtı ve ayırt edici özellikleri aşağıdadır;

• Kişiler akut stres bozukluğu sebebiyle travmatik olayı tekrar tekrar beyinlerinde yaşarlar ve durduramazlar.

• Düzenli olarak devam eden mutsuzluk ve halsizlik hali görülür.

• Akut stres bozukluğuyla mücadele eden kişilerde disosiyatif davranışlar (kişinin farkında olmadan kimliğiyle ilgili yaşadığı bellek kaybı) görülmektedir. Kişilerin gerçeklik algıları bozulurken travmatik olayın bazı bölümlerini hiç hatırlamazlar.

• Kişiler bilinçli olarak travmatik olayı düşünmekten kaçabilirler. Özellikle o olaya ait yerleri, kişileri ve duyguları görmezden gelmeye çalışmak yaygın bir semptomdur.

• Akut stres bozukluğu konsantrasyon bozukluğuna ve uyku problemlerine yol açabilir. Aynı zamanda bireyler, sinirli bir ruh haline bürünerek sözel ya da fiziksel şiddet davranışları gösterebilirler. Kendilerini savunmasız hissederek çok kolay ürkmeleri de olası bir durumdur.

Akut Stres Bozukluğu yukarıda belirtilen tüm semptomları tek bir bireyde göstermeyebilir. Kişiden kişiye göre belirtiler değişiklik gösterebilir.

Akut Stres Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

Akut stres bozukluğu travmatik olarak adlandırılan olaylardan sonra gelişebilmektedir. Travmalardan sonra profesyonel destek almak belirtileri azaltabilir ve hatta akut stres bozukluğunun hiç ortaya çıkmamasını sağlayabilir.

Akut Stres bozukluğu nedenleri en temelde aşağıdaki gibi sıralanabilir;

  1. Ölüm
  2. Ölüm korkusu yaşamak
  3. Doğal Afetler
  4. Motorlu taşıtlarla yapılan kazalar
  5. Cinsel saldırılar ve tecavüzler
  6. Aile içi istismar
  7. Ölümcül bir hastalığa yakalanmak

Yaşanılan olayların etkileri kişiden kişiye farklılık gösterdiği için travmatik olayların etkileri de kişiler özelinde değişiklik gösterebilir. Örneğin doğal afet yaşadıktan sonra bir birey bu olaydan çok etkilenip akut stres bozukluğuyla mücadele etmek zorunda kalırken, aynı olayı yaşayan diğer birey bu durumdan hiç etkilenmeyebilir. Dolayısıyla yaşadığınız bir olay sonrasında akut stres bozukluğu yaşadığınızı ya da çevrenizden birinin bu durumla mücadele ettiğini düşünüyorsanız profesyonel destek alarak durumu çözüme kavuşturabilirsiniz.

Akut Stres Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Akut stres bozukluğunu travma sonrası stres bozukluğu ile karıştırmak oldukça sık rastlanan bir durumdur. Akut stres bozukluğunun belirtileri kişiden kişiye göre değişebilmektedir. Buna karşın akut stres bozukluğunu tanımlamaya yardımcı belirtiler bulunmaktadır.

Ortaya çıkabilecek belirtilerin ve belirtilerin sıklıklarının farklı kişilerde farklı olacağını unutmamalısınız;

• İstemsiz Tekrarlar: Akut stres bozukluğunda kişiler yaşadıkları travmatik anı, rüyalar ya da flashback (geçmişe dönüş)’ler halinde tekrar tekrar yaşayabilirler. Buna istemsiz tekrarlar denilmektedir.

• Olumsuz Ruh Hali: Kişiler yaşadıkları travmatik olay sebebiyle sürekli olarak olumsuz bir ruh halinde olabilir. Genellikle üzgün, umutsuz ve yıpranmış görünürler.

• Dissosiyatif Semptomlar: Bazı kişiler ise gerçeklik algısını kaybederek travmatik olaylara tepki verebilmektedir. Bazı durumlarda ise yaşanan olayın bazı bölümleri hafızadan silinebilir.

• Kaçınma Belirtileri: Travmatik olayla ilgili tüm sorulardan, düşüncelerden ve olay hakkında konuşmaktan kaçınabilirler.

• Uyarılma Belirtileri: Travmatik olay sonrasında uyku ve konsantrasyon tamamen değişebilir. Uykusuzluk problemleri görülebilir. Bireyler fiziksel olarak sinirli olabilir ve saldırgan davranışlar sergileyebilirler.

Tüm bu belirtilerin yanı sıra akut stres bozukluğu ilerleyen dönemlerde anksiyete ve depresyona sebep olabilmektedir.

Akut Stres Bozukluğu Ne Kadar Sürer?

Akut stres bozukluğu, travmatik olaydan sonra ortalama 2 gün içerisinde ortaya çıkar ve genellikle 1 ay kadar sürer. Asıl önemli olan 1 ayda gösterilen belirtileri takip ederek erken tedavi uygulamaktır. Tedavi edilmeyen akut stres bozuklukları daha sonra post travmatik stres bozukluğuna yani travma sonrası stres bozukluğuna (TSSB) sebep olabilmektedir.

Travma sonrasında aşağıdaki belirtilerden en az üçüne sahip bireylerde akut stres bozukluğunun görüldüğü söylenebilir;

  1. Çevreye ilgiyi kaybetme ve odaklanamama
  2. Gerçeklik algısında bozulma
  3. Kendi gerçekliğiyle ilgili şüpheye düşme
  4. Yaşanan travmatik olayın bir kısmını hatırlayamama
  5. Sürekli devam eden yorgunluk, uyuşukluk

Her akut stres bozukluğu kesinlikle TSSB’ye dönüşecek diyemeyiz ancak; bu rahatsızlıkla ilgili önlem alınması son derece önemlidir. Önlenememesi durumunda kişilerin günlük hayat akışını bozarak yaşam kalitelerini düşürmektedir.

Uzman Klinik Psikolog Dizge Yüksel

Akut Stres Bozukluğu